Zapore gehiago, hondakin gutxiago
Soberakin moduan geratzen diren elikagai eta osagaiei bigarren bizia ematean datza errezeta ugari
Errezeta tradizional asko sukaldeko soberakinak aprobetxatzeko egiten ziren, ahalik eta janari gehiena erabiltzeko eta hondakin gutxiago sortuz. Horrela sortu ziren kroketak edota zopak adibidez, gaur egun horretarako espreski erositako osagaiekin egiten badira ere. Kultura guztietan dago sukaldaritza mota hau eta, suposatzen duen aurrezpen ekonomikoaz haratago, sukaldean edukitzeko oinarrizko filosofia suposatzen du.
Eguneko platerak prestatzerakoan geratzen diren soberakinak aprobetxatzea elikagaien soberakinak ekiditeko modu garrantzitsua da. Mundu mailako arazoa da elikagaien xahutzea, inguruguroan eta elikadura-segurtasunean eragin zuzena duena. Soberakinak edo baztertutako zatiak erabiltzeak sorkuntza berri eta, aldi berean, gozoak, sortzeko aukera ematen du. Izan ere, plateren zaporea biderkatzen du, sukaldeko aztarna ekologikoa gutxitzearekin batera.
Urtero giza kontsumorako ekoizten diren elikagaien heren bat galdu edo bota egiten dela adierazi du Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak. Horrek esan nahi du hondakin bezala amaitzen dutela 1.300 milioi tona elikagaik. Etxebizitzak dira hori sortzen dutenak hein handi batean. Hala ere, elikagaiak ez dira xahutzen diren bakarra, baizik eta hori ekoizteko beharrezkoak diren baliabideak, ura, energia eta lurra, besteak beste. Horrekin batera, elikagaiak hondakin bihurtzerakoan negutegi-efektuko gasen isuriak sortzen dira zabortegietan deskonposatzen direlako, eta elikaduraren arazoa areagotzen da elikagaien segurtasun-eza dagoen eremuetan. Horren aurrean, aprobetxamendu-sukaldaritza delakoa guztion eskura dagoen irtenbide irisgarri eta sortzaile gisa aurkezten da.
Osagai bakarrak aukera zabala du sukaldean. Oilasko erre zatiak, adibidez, kroketak egiteko; entsaladei beste ikutu bat emateko; enpanadillak, kaneloiak edo fajitak betetzeko; edo, oilasko errearen hezurrak eta ebakinekin, nutrientez betetako salda egin daiteke, gainera, risotto, zopa edo gisatuetarako hondo bezala erabili daitekeena. Oilaskoaren antzera, osagai ugarik izan dezakete bigarren aukera: arroza esate baterako, frijitua barazkiekin egin daiteke, arroz-entsaladak, baita zopak gizentzeko ere; patata egosiak pure, tortita edo entsalada bihurtu daitezke… Sukaldatze mota honen gakoa soberakinak hondakin bezala ez hartzea da, baizik eta errezeta berri baterako osagai potentzial gisa.
Bestalde, soberakinez gain, aprobetxamendu-sukaldaritzan normalean erabiltzen ez diren elikagaien zatiei lekua egitean datza. Askok platerei zapore handiagoa ematen diete eta nutriente ugari eskaintzen dizkiote. Horrela, barazkien kasuan, aukera ugari daude. Brokoli-zurtoinak zuritu eta moztuta, besteak beste, salteatuetan, barazki-krematan edo entsaladetan gordinik birrinduta jan daiteke, ukitu karraskaria ematen baitio aldi berean. Azalore edo aza enborrak ere modu berean jan daitezke.
Azenario-hostoak, errabanitoak edo erremolatxa aproposak dira baita, adibidez pisto baterako, salteatuetan edo hosto-berdeen entsalada baterako. Azalak ere jangarriak dira, patatenak edo boniatoenak kasu, ondo garbituta, makiltxo antzera moztu, salteatu eta labean erre daitezke, patata-frijitu edo txip moduan jateko.
Bestalde, oilasko hezurren antzera, arrain-hezurrak itsas saltsa eta arrozak egiteko arrain-fumetaren oinarrizko osagarriak dira.
Txantxangorri aldizkaria etxean jaso nahi baduzu, erreportajeak online argitaratu aurretik, egin zaitez harpidedun hemen.
|
Erreportajea gustatu bazaizu, jarrai iezaguzu sareetan (X, Facebook eta Instagram) gure edukiez gozatzeko. Gainera, proposamen edo iradokizunen bat helarazi nahi badiguzu, txantxangorri@txantxangorri.info helbidera idatz diezagukezu. |
